/ Συναντήσεις / Dr.Catherine Hakim:Η πρωτοπόρος κοινωνιολόγος που άνοιξε το ερωτικό κεφάλαιο

Dr.Catherine Hakim:Η πρωτοπόρος κοινωνιολόγος που άνοιξε το ερωτικό κεφάλαιο

mara on March 10, 2021 - 10:24 in Συναντήσεις
5 (100%) 1 vote

Λίγες γραμμές σίγουρα δεν είναι αρκετές να περιγράψουν την πρωτοπόρο επιστήμονα της κοινωνιολογίας  Dr Catherine Hakim. Σε εκατοντάδες δημοσιεύσεις της σε ακαδημαϊκά περιοδικά και σε περισσότερα από δώδεκα βιβλία που έχει γράψει, ανέπτυξε τις θεωρίες της για τη γυναικεία απασχόληση, τη σημασία της εξωτερικής εμφάνισης και στον επαγγελματικό τομέα, τις διακρίσεις που γίνονται λόγω φύλου, την κοινωνική και οικονομική αξία του ερωτικού κεφαλαίου (φυσική και κοινωνική ελκυστικότητα) για άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών, την απόρριψη της μητρότητας από κάποιες γυναίκες. Τις θεωρίες αυτές τις αναλύει συχνά σε δημοφιλή τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά προγράμματα ως καλεσμένη,  (Sky News, BBC Daily Politics,Woman’s Hour). Μετά από πολλά χρόνια στο London School of Economics, είναι πλέον επιστημονική συνεργάτιδα στο Civitas, το Ινστιτούτο των Kοινωνικών Eπιστημών του Λονδίνου. Δυναμική κι αφοπλιστικά ειλικρινής,  μου παραχώρησε μία άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη.

Είστε ειδικός στην κοινωνιολογία της αγοράς εργασίας, στις μεταβαλλόμενες κοινωνικές συμπεριφορές, στην απασχόληση των γυναικών και στις θεωρίες της θέσης των γυναικών στην κοινωνία. Ζούμε στο 2021, η τεχνολογία και η επιστήμη βρίσκονται στο αποκορύφωμά τους, αλλά ακόμα οι γυναίκες δεν αντιμετωπίζονται ισότιμα. Γιατί υπάρχει ακόμα μια τέτοια διάκριση; Ποια είναι τα λάθη μας; Είναι τόσο δύσκολο να φτάσουμε στην ισότητα;

Ως επιστήμονας κοινωνιολογίας, εστιάζω κυρίως στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, απλώς και μόνο επειδή αυτές οι δύο χώρες παρέχουν τα πληρέστερα και λεπτομερέστερα δεδομένα για όλα τα θέματα. Τα βιβλία μου καλύπτουν επίσης την υπόλοιπη Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, εφόσον το επιτρέπουν τα διαθέσιμα δεδομένα. Ωστόσο, υπάρχουν γενικά πολύ λιγότερες επιστημονικές πληροφορίες (στα αγγλικά). Δεν είμαι ειδικός στην ελληνική κοινωνία, την αγορά εργασίας και την οικονομία. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι πρόκειται για μια πιο πατριαρχική κοινωνία από αυτή της Βρετανίας, επομένως μπορεί να εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις λόγω φύλου – παρά τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που απαγορεύουν τις διακρίσεις λόγω φύλου στην αγορά εργασίας.
Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η διάκριση λόγω φύλου δεν αποτελεί πλέον σημαντικό παράγοντα στη Βρετανία και τις ΗΠΑ – στην αγορά εργασίας, στην πολιτική, στις τέχνες και στον αθλητισμό. Οι φεμινίστριες απαιτούν ισότητα σε όλα. Η νομοθεσία παρέχει μόνο ισότητα ευκαιριών – στην αγορά εργασίας, στην πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες κ.λπ. Αυτό πρέπει να επιβληθεί μέσω ειδικών φορέων – όπως η Επιτροπή Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (EHRC) στη Βρετανία και η Επιτροπή Ίσης Ευκαιρίας για την Απασχόληση (EEOC) στις ΗΠΑ.

Όπως εξηγώ στο βιβλίο μου Key Issues in Women’s Work, (Βασικά Θέματα της Γυναικείας Απασχόλησης), πολλές γυναίκες δίνουν προτεραιότητα στην οικογενειακή ζωή και στην ανατροφή των παιδιών, οπότε είναι λιγότερο επιτυχημένες στη σταδιοδρομία τους σε σύγκριση με τους άνδρες, ειδικά αν εργάζονται με μερική απασχόληση. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το χάσμα των αμοιβών μεταξύ των εργαζόμενων γυναικών και των εργαζόμενων ανδρών εξακολουθεί να υφίσταται, αν και μειώνεται παντού. Κατά την άποψή μου, το χάσμα των μισθών της τάξης του 10% δεν έχει πραγματική σημασία και μπορεί εύκολα να εξηγηθεί από τις διάφορες επιλογές ζωής που κάνουν οι άνδρες και οι γυναίκες. Η επιτυχία στη δημόσια ζωή απαιτεί προσπάθεια, αφοσίωση, σκληρή δουλειά, καθώς και ταλέντο. Οι σπουδές δεν αρκούν από μόνες τους και οι γυναίκες επιλέγουν συχνά μαθήματα που δεν οδηγούν σε καριέρα, όπως λογοτεχνία, γλώσσες, ιστορία της τέχνης κ.λπ.

Στο βιβλίο σας “Honey Money” αναλύετε μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη ότι οι άνδρες και οι γυναίκες μπορούν να τα πάνε καλύτερα στον χώρο της εργασίας και στη ζωή, ενισχύοντας την ελκυστικότητά τους. Πώς μπορεί να βοηθήσει το βιβλίο σας τους αναγνώστες που έχουν διαφορετική εμφάνιση και διαφορετικές  προσωπικότητες;

Είμαστε όλοι ρατσιστές που αναζητούν ομορφιά σε όλες τις πτυχές της ζωής μας; Είναι οι λιγότερο όμορφοι άνθρωποι καταδικασμένοι;

Η έρευνα που συνοψίζεται στο βιβλίο μου “Honey Money”  δείχνει ότι τα ελκυστικά άτομα είναι πιο επιτυχημένα στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή – κερδίζουν περισσότερα, προσλαμβάνονται και προωθούνται πιο γρήγορα, προσελκύουν περισσότερη κοινωνική υποστήριξη και συνεργασία, πωλούν περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες. Είναι πιο παραγωγικοί σε κάθε τομέα, αλλά ειδικά στις βιομηχανίες πωλήσεων, μάρκετινγκ και ψυχαγωγίας. Αυτό είναι το πρότυπο σε όλες τις κοινωνίες. Ωστόσο, η ομορφιά και η γοητεία γίνονται πιο σημαντικές στον 21ο αιώνα για τρεις λόγους:

• Η ψηφιακή φωτογραφία κάνει όλους πιο ορατούς – στο Facebook, σε ιστότοπους γνωριμιών, στις εφημερίδες, στο διαδίκτυο, στο πίσω μέρος ενός βιβλίου. Προηγουμένως, οι συγγραφείς ήταν αόρατοι, ήταν απλώς ένα όνομα. Σήμερα έχουμε μια εικόνα.
• Η αγορά εργασίας έχει αλλάξει από έμφαση στις χειροκίνητες θέσεις εργασίας στη μεταποίηση σε υπαλληλικές κι επαγγελματικές θέσεις στον τομέα των υπηρεσιών, όπου η ομαλή κοινωνική αλληλεπίδραση είναι σημαντική. Τα άτομα με “ερωτικό κεφάλαιο” φαίνονται όμορφα, αλλά έχουν επίσης καλές κοινωνικές δεξιότητες και γοητεία που τους καθιστά εύκολους στη συναναστροφή.
• Καθώς οι κοινωνίες προοδεύουν και τα άτομα γίνονται πλουσιότερα, ξοδεύουν περισσότερα για πολυτέλειες. Η ομορφιά είναι μια δημοφιλής πολυτέλεια. Τώρα θέλουμε το εστιατόριό μας να είναι ένα όμορφο μέρος, με όμορφες σερβιτόρες και όμορφους σερβιτόρους και υπέροχο φαγητό.

Είτε σας αρέσει είτε όχι, η εμφάνιση και η όμορφη εικόνα έχουν μεγαλύτερη σημασία σήμερα από ό, τι στο παρελθόν. Δεχόμαστε εύκολα ότι οι άνθρωποι που είναι έξυπνοι, έχουν υψηλό IQ ή είναι πιο μορφωμένοι, κερδίζουν περισσότερα από αυτούς που δεν έχουν αυτά τα πλεονεκτήματα. Είναι περίεργο το ότι διστάζουμε να δεχτούμε ότι τα ελκυστικά άτομα είναι επίσης πιο παραγωγικά, πιο χρήσιμα, έτσι κερδίζουν περισσότερα.
Πρόσφατη έρευνα- εθνική δημοσκόπηση στην Τσεχική Δημοκρατία δείχνει ότι οι άνθρωποι που επενδύουν στην εκπαίδευσή τους, επενδύουν επίσης περισσότερο χρόνο και προσπάθεια στην εμφάνισή τους, το στυλ τους, τα ρούχα τους. Όπως το IQ, η ομορφιά είναι 50% γενετική κληρονομιά και 50% προσπάθεια και μάθηση. Όλοι μπορούν να γίνουν ελκυστικοί, εάν επενδύουν σε κολακευτικά ρούχα και χρώματα, διατηρούν καλή φυσική κατάσταση και είναι λεπτοί, αναπτύσσουν καλές κοινωνικές δεξιότητες και γοητεία, έχουν ένα καλό κούρεμα.
Έχω μια φίλη που αρχικά φαίνεται πως είναι τυχερή που γεννήθηκε όμορφη. Αφού τη γνώρισα καλύτερα, ανακάλυψα πόση ώρα και προσπάθεια καταβάλλει για να φανεί όμορφη, να έχει ωραίο χτένισμα, να ελέγχει τη διατροφή της, να κάνει καθημερινές ασκήσεις στο γυμναστήριο κ.λπ.  Οι διάσημοι ηθοποιοί δεν είναι απλώς τυχεροί, δουλεύουν σκληρά για να δείχνουν όμορφοι, να είναι γυμνασμένοι κι αδύνατοι. Ο George Clooney και η Jennifer Lopez είναι παραδείγματα.

Getty Images

Μεγαλώνουμε με έναν συγκεκριμένο τρόπο στις συντηρητικές κοινωνίες. Έχουμε πραγματικά την ευκαιρία της ελεύθερης επιλογής ή μας προσφέρονται επιλογές από… συγκεκριμένη λίστα; Πόσο ελεύθεροι είμαστε να επιλέξουμε τη θρησκεία μας, τον σύντροφό μας;

Στην Ευρώπη, όλοι είναι ελεύθεροι να επιλέξουν πώς να ζήσουν τη ζωή τους. Η επιλογή συμμόρφωσης με τις συντηρητικές αξίες των γονιών μας εξακολουθεί να αποτελεί επιλογή. Μεγάλωσα ως καθολική, αλλά επέλεξα να γίνω άθεη στην ηλικία των 12 ετών -μια δυσάρεστη εξέλιξη κατά την άποψη της μητέρας μου, καθώς επέμεινε ότι «θα πάω στην κόλαση». Αποφάσισα ότι η κόλαση πρέπει να έχει ενδιαφέροντες και έξυπνους ανθρώπους. Ορισμένες επιλογές απαιτούν θάρρος. Οι περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν σύζυγο από την ίδια χώρα, κοινωνική τάξη, εθνοτική ομάδα, ηλικιακή ομάδα και θρησκεία. Η συμμόρφωση είναι πάντα η ευκολότερη επιλογή. Διαφορετικές, αποκλίνουσες επιλογές μπορεί να είναι πιο περίπλοκες κι επικίνδυνες, αλλά η ελεύθερη επιλογή εξακολουθεί να είναι διαθέσιμη. Κανείς δεν έχει την εγγύηση για μια τέλεια ζωή! Πρέπει να φτιάξεις τη δική σου ευτυχία. Δε σου δίνεται ως δώρο.

Η απόρριψη της μητρότητας είναι μια επιλογή που επικρίνεται. Ωστόσο, υπάρχει αύξηση του αριθμού των γυναικών που λένε ότι δε χρειάζονται μωρό για να αισθάνονται πλήρεις. Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι που γίνονται γονείς σήμερα (ίσως σε μεγαλύτερη ηλικία από τις προηγούμενες γενιές) επικεντρώνονται περισσότερο στα παιδιά τους, έχουν ενσυναίσθηση και είναι καλά ενημερωμένοι. Έχουν όλα αυτά επιπτώσεις στην κοινωνική ζωή; 

Η έρευνα δε δείχνει κοινωνικές διαφορές μεταξύ γονέων κι ατόμων χωρίς παιδιά. Αυτοί οι λίγοι άνθρωποι που επιλέγουν να παραμείνουν άτεκνοι μοιάζουν από κάθε άποψη με εκείνους που επιλέγουν να γίνουν γονείς. Οι γονείς σήμερα επενδύουν περισσότερο χρόνο και προσπάθεια στις μικρές οικογένειές τους (συνήθως 1-3 παιδιών) σε σχέση με το παρελθόν που οι οικογένειες είχαν 10+ παιδιά, μερικά από τα οποία πέθαιναν όταν ήταν μικρά, από κάποια ασθένεια ή κάποιο δυστύχημα. Η έρευνα στις ΗΠΑ και την Κίνα (με την πολιτική για ένα παιδί) δείχνει ότι τα παιδιά και οι νέοι σήμερα είναι πιο νάρκισσοι, πιο εγωκεντρικοί και αισθάνονται περισσότερη πίεση από τους γονείς τους για να πετύχουν. Δε μαθαίνουν να συμβιβάζονται, να φροντίζουν τους άλλους και να υιοθετούν μια ομαδική εργασία με τον ίδιο τρόπο, όπως τα παιδιά που μεγαλώνουν σε μεγάλες οικογένειες.

Πρόσφατα ξεκίνησε η εκστρατεία του κινήματος MeToo και στην Ελλάδα. Η σεξουαλική παρενόχληση συμβαίνει συχνότερα στις συντηρητικές κοινωνίες; (Πολλοί άνθρωποι φοβούνται να μιλήσουν, άνθρωποι που έχουν δύναμη πιστεύουν ότι δε θα τιμωρηθούν).

Το κύριο αποτέλεσμα του κινήματος #MeToo είναι η αύξηση της τιμής της σεξουαλικής ψυχαγωγίας για τους άνδρες, παγκοσμίως. Στο παρελθόν, άνδρες με χρήματα και δύναμη πίστευαν ότι αυτό (το προνόμιο της οικονομικης και κοινωνικής δύναμης) θα μπορούσε να τους «αγοράσει» το δικαίωμα να επιβληθούν σεξουαλικά στις γυναίκες. Δυστυχώς, πολλές γυναίκες αποδέχτηκαν αυτήν την ανδρική σοβινιστική ιδέα και δε διαμαρτυρήθηκαν – όπως θα έκαναν σε κοινωνίες, όπου ο γάμος είναι η κανονική τιμή για τη σεξουαλική πρόσβαση στις γυναίκες. Περνάμε τώρα από μια διαδικασία αλλαγής, με τις παλιές συμβάσεις να αντικαθίστανται από νέες αξίες.
Υπάρχει ακόμα το πρόβλημα της κακής επικοινωνίας στο φλερτ, τη σεξουαλικότητα και τη φιλία. Ένας άντρας μπορεί να καταλάβει ότι μια σεξουαλική συνάντηση είναι συναινετική αν μια γυναίκα δεν λέει ΟΧΙ πολύ καθαρά. Ορισμένες γυναίκες δε λένε ΟΧΙ καθαρά και αρκετά δυνατά για να ακουστούν – τότε παραπονιούνται αργότερα, ακόμη και χρόνια αργότερα – μερικές φορές δεκαετίες αργότερα, κάτι που είναι γελοίο. Υπάρχει επίσης το νέο πρόβλημα του κινήματος #MeToo που ενθαρρύνει άτομα με φαντασία (άνδρες και γυναίκες) να κάνουν ισχυρισμούς για ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν πολύ μακριά στο παρελθόν με την προσδοκία να κριθούν σωστά. Όλες οι χώρες χρειάζονται καταστατικό περιορισμών για να αποτρέψουν παλαιούς ισχυρισμούς. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για ιστορικές αναφορές ιερέων που επιβλήθηκαν σεξουαλικά σε νεαρά αγόρια, καθώς το σεξ με ανηλίκους είναι πάντα εγκληματικό. Οι εκκλησίες μπαίνουν τώρα σε τάξη κι επιδιώκουν να αποτρέψουν μια τέτοια καταχρηστική εκμετάλλευση στο μέλλον. Η πραγματική ιστορία τρόμου είναι η σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων στις χριστιανικές εκκλησίες, όχι η αποτυχία των ενήλικων γυναικών να απορρίψουν (ή να αποφύγουν) το έντονο-άκομψο φλερτ των ενήλικων ανδρών.

Όταν μια κοινωνία συγκλονίζεται από τέτοιες αποκαλύψεις, βλέπουμε συνήθως τεράστιες αλλαγές μετά; Ποιο είναι το ευαίσθητο σημείο που κινητοποιεί την πλειοψηφία και  οι αλλαγές συμβαίνουν σταδιακά ή ταυτόχρονα;

Ο Τύπος και τα άλλα μέσα ενημέρωσης έχουν δημιουργήσει έναν «ηθικό πανικό» σχετικά με τη σεξουαλική παρενόχληση. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, ο βιασμός δεν εμπλέκεται, αλλά η έκφραση (“σεξουαλική επίθεση”) τον υπονοεί. Οι δυτικές κοινωνίες σήμερα δυσκολεύονται να δημιουργήσουν μια σύγχρονη εθιμοτυπία σχετικά με τη σεξουαλικότητα που επιτρέπει το φλερτ, αλλά αποτρέπει τον βιασμό. Πολλοί άνδρες είναι απελπιστικά αδέξιοι στο φλερτ, και πολλές γυναίκες είναι απελπιστικά ανίκανες να απορρίψουν μια σεξουαλική πρόσκληση χαριτωμένα, χωρίς να προσβάλουν – δεδομένου ότι μια σεξουαλική πρόσκληση είναι πάντα ένα κομπλιμέντο, ωστόσο παρουσιάζεται με άγριο τρόπο. Ο τρέχων ηθικός πανικός στον Τύπο / ΜΜΕ δε βοηθά κανέναν να σκεφτεί καθαρά, γιατί σπάνια συζητούν την κάθε λεπτομέρεια του τι ειπώθηκε, τι συνέβη και το πλαίσιο του πώς συνέβησαν αυτά τα γεγονότα. Με εκπλήσσει ο αριθμός των γυναικών που δε βγήκαν απλώς έξω από το δωμάτιο του ξενοδοχείου, όταν ένας άντρας απαίτησε συγκεκριμένες σεξουαλικές προτιμήσεις. Το χέρι ενός άνδρα στο γόνατο μιας γυναίκας σε ένα πάρτι για δείπνο ονομάζεται τώρα «σεξουαλική επίθεση» αντί για αδέξιο φλερτ. Πρέπει να ρωτήσουμε γιατί οι έξυπνες γυναίκες δεν αντιδρούν, παραμένουν παθητικές, όταν είναι πάντα ελεύθερες να αντιτίθενται, ευγενικά αλλά σταθερά. Η δικαιολογία των ανδρών που έχουν «δύναμη» είναι ανοησία. Οι γυναίκες έχουν επίσης δύναμη. Σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες από τη Γαλλία είναι πολύ πιο ικανές από τις γυναίκες αγγλοσαξονικής καταγωγής στην αντιμετώπιση της σεξουαλικής πρόκλησης των ανδρών. Ίσως οι Γαλλίδες έχουν κάτι να διδάξουν τις γυναίκες σε άλλες κοινωνίες.

Έχετε ζήσει στη Βενεζουέλα, έχετε ταξιδέψει, έχετε κάνει πολλές έρευνες. Υπάρχει κάποια κοινωνία, ένας τρόπος ζωής ενός τόπου στον κόσμο που σας ενδιαφέρει;

Οι δύο κοινωνίες που μου αρέσουν πολύ, όπου νιώθω άνετα, είναι το Μεξικό και το Μαρόκο. Δε θα έλεγα ότι είναι ιδανικές κοινωνίες. Τίποτα δεν είναι ιδανικό. Αλλά με διαφορετικούς τρόπους, έχουν κάνει έναν επιτυχημένο συνδυασμό παλαιού και νέου, παράδοσης και νεωτερικότητας, τοπικών εθίμων και κοσμοπολίτικου διεθνούς τρόπου ζωής. Έχουν επίσης υπέροχο φαγητό και μουσική.
Στο παρελθόν, η Βενεζουέλα θεωρήθηκε ως η μεγάλη επιτυχία της Λατινικής Αμερικής (κυρίως λόγω του πετρελαίου). Σήμερα, είναι ένα αποτυχημένο κράτος, με εκατομμύρια πρόσφυγες να πηγαίνουν σε άλλες χώρες. Εξ όσων γνωρίζω, οι αποτυχίες ξεκίνησαν με τη διαφθορά στη δημοκρατία (κυρίως λόγω του πετρελαίου και της απληστίας).

Πώς ορίζετε την ευτυχία;

Ευτυχία είναι να έχεις αρκετά χρήματα για να ζήσεις.

Τι σας κάνει να χαλαρώνετε; Ποια είναι η αγαπημένη γωνιά στο σπίτι σας;

Το καλύτερο μέρος στο σπίτι μου είναι ο υπέροχος κήπος, σχετικά μεγάλος για ένα σπίτι στο Λονδίνο.


 

Comments are disabled
Rate this article
5 (100%) 1 vote

Comments are closed.