Κ. Κοτσανάς: Ο ιδρυτής των Μουσείων της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας
Τα Μουσεία που έχει ιδρύσει αποτελούν αδιαμφισβήτητα έναν από τους λόγους επίσκεψης της Αρχαίας Ολυμπίας (Μουσείο Αρχιμήδη) και του Κατάκολου Ηλείας (Μουσείο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας). Οι σπουδές του στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών και η αγάπη του στη μελέτη του αρχαιοελληνικού πολιτισμού συντέλεσαν στην επίτευξη του στόχου του: την κατασκευή των εφευρέσεων των αρχαίων Ελλήνων και την προβολή τους σε Ελλάδα και εξωτερικό. Οι επισκέπτες των Μουσείων του έχουν την ευκαιρία να δουν πώς ακριβώς λειτουργούσαν οι εφευρέσεις αυτές, όχι μόνο μέσω της παρατήρησης, αλλά και μέσω της διάδρασης, με τη βοήθεια συνεργατών του. Ο κύριος Κωνσταντίνος Κοτσανάς παραχώρησε μία πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στο Συναπάντημα και μίλησε για το σπουδαίο έργο του, τις περιοδεύουσες εκθέσεις του και το όραμά του να γνωρίσουν όλοι οι Έλληνες τους αρχαίους εφευρέτες.
Συναπάντημα: Πότε ξεκινήσατε να κατασκευάζετε πιστά αντίγραφα των εφευρέσεων των αρχαίων Ελλήνων και πώς προέκυψε η ιδέα για ίδρυση μουσείου;
Κ.Κοτσανάς: Νομίζω ότι όλοι μας σε κάποια στιγμή της νεότητάς μας γοητευτήκαμε από κάποιες διαχρονικές αξίες και βασανίσαμε τον εαυτό μας με πολλά ερωτήματα. Προσωπικά με γοήτευε ο χρόνος και οι απαρχές της ανθρώπινης ιστορίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η μελέτη του ήταν καθοριστική. Αυτός ο περίεργος κόσμος που είχε σαν ιδανικά στην «αισθητική ηθική» του τον «καλό καγαθό πολίτη» που απλά και μόνο «για το δέον απείχε των αμαρτημάτων», με επηρέασε βαθύτατα. Ένας κόσμος που με τον πλουραλισμό των ιδεών που τον διέκρινε είχε μιλήσει για τα πάντα: την αφθαρσία της ύλης, την εξέλιξη των ειδών, το ηλιοκεντρικό σύστημα, το δικαίωμα της ελευθερίας των δούλων, την αγάπη για τον πλησίον, κ.ά. Στην Πολυτεχνική Σχολή των Πατρών όπου φοιτούσα, μια τυχαία εξωδιδακτική συζήτηση με τον αείμνηστο καθηγητή μου στο μάθημα των «στοιχείων μηχανών», Ανδρέα Δημαρόγκωνα, σχετικά με τους «απτόμενους τροχούς» του Αριστοτέλη, (πρόκειται ουσιαστικά για την πρωιμότερη αναφορά οδοντωτών τροχών), ήταν το έναυσμα για ένα μακρύ, βαθύ ταξίδι στην αρχαία ελληνική τεχνολογία. Πηγές στο μοναχικό αυτό ταξίδι ήταν η αρχαιοελληνική, η λατινική και αραβική γραμματεία, οι αγγειογραφικές πληροφορίες, η σχετική διεθνής βιβλιογραφία, κ.ά. Η επιστημονική ιδιότητα του Μηχανολόγου Μηχανικού, οι καλλιτεχνικές μου ανησυχίες και η φιλολογική μου αγάπη ήταν τα στοιχεία που έδωσαν τη δυνατότητα μιας διαθεματικής προσέγγισης αυτής της σχεδόν άγνωστης πτυχής του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Τα υπόλοιπα ήταν ζήτημα χρόνου…
Συναπάντημα: Έχετε αφιερώσει πολλά χρόνια μελέτης για να είναι πλήρες το έργο σας. Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε όλα αυτά τα χρόνια;
Κ.Κοτσανάς: Η δυσκολότερη πτυχή αυτής της πορείας ήταν η έρευνα των πηγών. Η συγκέντρωση όλων των σχετικών αρχαίων βιβλιογραφικών αναφορών, η ταξινόμησή τους και η μελέτη τους είναι στάδια που έπρεπε να γίνουν σχολαστικά, ώστε να εξασφαλίζεται η εγκυρότητα του όλου εγχειρήματος. Η ανακατασκευή των ομοιωμάτων με τα υλικά, τα εργαλεία και την τεχνολογία της εποχής στην οποία ανάγονταν ήταν μια άλλη δυσκολία που έπρεπε να αντιμετωπιστεί. Η συνεχώς αυξανόμενη εμπειρία όμως εξασφάλισε απολύτως λειτουργικά και πιστά αντίγραφα ομοιωμάτων με αυτά που περιγράφονταν στις αρχαίες πηγές.
Συναπάντημα: Αν έπρεπε να ξεχωρίσετε μία εφεύρεση από όλες, αυτή που θεωρείτε ότι είναι η πιο έξυπνη σύλληψη, ποια θα ήταν αυτή;
Κ.Κοτσανάς: Θα μπορούσα, παραφράζοντας τον Μίλλερ, να πω «είναι όλα τους παιδιά μου». Πώς θα μπορούσα να ξεχωρίσω κάποιο; Όμως με βάση ειδικά κριτήρια, όπως η σημαντικότητα, ο εντυπωσιασμός και η καινοτομία θα μπορούσαν να διακριθούν α) το «στατόν» αυτόματο θέατρο των Φίλωνος – Ήρωνος, (ουσιαστικά πρόκειται για τον «κινηματογράφο» των αρχαίων Ελλήνων, αφού παρουσίαζε αυτόματα την πλοκή ενός μύθου με κινούμενη εικόνα, ήχο και φωτορεαλισμό), β) η αυτόματη θεραπαινίδα του Φίλωνος, (πρόκειται για ένα ευφυέστατο πλήρως λειτουργικό ρομπότ – υπηρέτρια που κερνούσε οίνο αυτόματα σε ποσότητα και ποσοστό ανάμειξης με νερό σύμφωνα με την επιθυμία του κάθε επισκέπτη) και γ) το «υπάγον» αυτόματο θέατρο Ήρωνος, (πρόκειται για ένα αυτοκινούμενο όχημα-κουκλοθέατρο με προγραμματιζόμενη αυτόματη πλοήγηση).
Η αυτόματη υπηρέτρια του Φίλωνος (το πρώτο λειτουργικό ρομπότ της ιστορίας)
Σφαιρικός Αστρολάβος του Πτολεμαίου
Υδραυλικό ωρολόγιο του Αρχιμήδη
Συναπάντημα: Βρήκατε υποστήριξη από την Πολιτεία στην προσπάθειά σας;
Κ.Κοτσανάς: Δεν ζήτησα ποτέ τη βοήθεια της Πολιτείας. Όλα τα εκθέματα και το υποστηρικτικό τους υλικό αποτελούν προσωπική δημιουργία, χωρίς καμιά επιχορήγηση από οποιονδήποτε δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα. Όμως τα μουσεία στεγάζονται σε κτίρια που έχουν παραχωρηθεί από τον Δήμο Πύργου
και τον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας με πρωτοβουλία του Εμπορικού Συλλόγου Αρχαίας Ολυμπίας και τη στήριξη των ξενοδόχων και λοιπών φορέων της περιοχής. Όλοι θερμοί συμπαραστάτες σ΄ αυτή την προσπάθειά μου και γι’ αυτό νιώθω εξαιρετικά ευγνώμων και τους ευχαριστώ!
Σ: Ποια είναι τα πιο δημοφιλή εκθέματα;
Κ.Κ.: Κάθε έκθεμα έχει και το δικό του φανατικό κοινό. Ο «κινηματογράφος» του Ήρωνος, το ρομπότ – υπηρέτρια του Φίλωνος, η ύδραυλις του Κτησιβίου, το υδραυλικό ωρολόγιο του Αρχιμήδη και ο πολυβόλος καταπέλτης του Διονυσίου εντυπωσιάζουν το ίδιο μικρούς και μεγάλους επισκέπτες. Το κινητό αυτόματο θέατρο του Ήρωνος, ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο αστρολάβος του Πτολεμαίου, το αυτόματο ωρολόγιο του Κτησιβίου, (ένα θαύμα του αυτοματισμού) και τα ανυψωτικά μηχανήματα κερδίζουν περισσότερο τους μεγάλους. Το ξυπνητήρι του Πλάτωνος, το ατμοτηλεβόλο του Αρχιμήδη, τα αυτόματα του Φίλωνος και του Ήρωνος, οι πολιορκητικές μηχανές και τα παιχνίδια των αρχαίων Ελλήνων είναι από τα πιο αγαπημένα των μικρών.
Ανυψωτική μηχανή με βαρούλκα ανύψωσης ιστού και φορτίου
Υπολογιστικός Μηχανισμός των Αντικυθήρων
Σ: Τι σας ικανοποιεί περισσότερο από αυτή την προσπάθεια;
Κ.Κ.: Νιώθω μεγάλη ικανοποίηση από τα σχόλια των επισκεπτών των μουσείων και των κινητών εκθέσεων αλλά και από το γεγονός ότι οι επισκέπτες μπορούν να στοχαστούν και να αναρωτηθούν για τους λόγους που χάθηκαν «τεχνολογικά» 1500 σχεδόν χρόνια από την ανθρώπινη ιστορία. Όμως η σημαντικότερη ικανοποίησή μου είναι όταν καταφέρνω να δίνω στους μαθητές μας έναν ακόμη λόγο να νιώθουν υπερήφανοι για την πατρίδα τους και μάλιστα στον τομέα της τεχνολογίας αιχμής που στην εποχή μας δυστυχώς είμαστε ουραγοί. Και η μέγιστη ικανοποίηση που νιώθω είναι όταν κάθε μαθητής που μπαίνει στο μουσείο, βγαίνει διαφορετικός. Βγαίνει λίγο περισσότερο…Έλληνας. Πολλές φορές και στα Μουσεία και στις περιοδεύουσες εκθέσεις οι μαθητές, που πραγματοποιούν επίσκεψη με το σχολείο τους, επιστρέφουν με τους γονείς τους και οι ίδιοι τους ξεναγούν και τους εξηγούν πώς λειτουργεί το κάθε έκθεμα. Αυτό είναι πραγματικά πολύ συγκινητικό για μένα. Το van του Μουσείου, το οποίο μεταφέρει τις περιοδεύουσες εκθέσεις στην Ευρώπη, αναγνωρίζεται πλέον από τον κόσμο, που φωτογραφίζεται μαζί του. Οι Έλληνες παντού μας χαιρετούν με ενθουσιασμό και υπερηφάνεια, και το βλέπουν σαν μία αχτίδα αισιοδοξίας και φωτός στη δύσκολη εποχή για τη χώρα μας αλλά και οι ξένοι, όπως λένε, χαίρονται να βλέπουν και κάτι ευχάριστο από την Ελλάδα. Τέλος, ξένα κυρίως Πανεπιστήμια, Μουσεία και ερευνητικοί οργανισμοί αναγνωρίζουν τη σπουδαιότητα και μοναδικότητα του έργου μου και με καλούν σε Διεθνή Συνέδρια ως επίτιμο ομιλητή. Όλα αυτά μου δίνουν κουράγιο και δύναμη να συνεχίσω αυτή την τιτάνια προσπάθεια.
Το βαν του Μουσείου
Σ: Μιλήστε μας για τις περιοδεύουσες εκθέσεις των Μουσείων.
Κ.Κ.: Οι περιοδεύουσες εκθέσεις έχουν ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα και σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Συγκεκριμένα, στην Αμερική, στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ, στην Αυστραλία, δύο φορές στην Κύπρο στη Λεμεσό, στην Ασία, στα Μουσεία Επιστημών της Νότιας Κορέας, στην Ευρώπη στους Οργανισμούς Κατοχύρωσης Ευρυσιτεχνιών της Χάγης, του Μονάχου και της Βιέννης. Επιπλέον, στα αρχαιολογικά Μουσεία του Βαρέζε (Ιταλία), της Βασιλείας (Ελβετία), στο Πολυτεχνείο της Λυών (Γαλλία) και στο Gallileo Park (Γερμανία). Αυτή τη στιγμή η μεγάλη περιοδεύουσα έκθεση που βρίσκεται στην Κορέα, λόγω της τεράστιας επισκεψιμότητας και του ενθουσιασμού του κόσμου, μετά το πρώτο Μουσείο στη Daejon, φιλοξενείται στο Gwangju Science Museum και αμέσως μετά θα μεταφερθεί στο Daequ Science Museum. Όπως καταλαβαίνετε, με την έκθεση αυτή προβλήθηκε ο πολιτισμός και η ιστορία της Ελλάδας και η Κορέα, που αυτή τη στιγμή ίσως έχει την πιο προηγμένη τεχνολογία, γνώρισε και εντυπωσιάστηκε από την Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία.
Σ: Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια και πότε θα νιώσετε ότι οι στόχοι σας έχουν επιτευχθεί;
Κ.Κ.: Η δυνατότητα της διαδραστικής προσέγγισης της εξαιρετικής τεχνολογικής καινοτομίας των αρχαίων Ελλήνων από κάθε μαθητή, πολίτη και επιστήμονα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και του εξωτερικού αποτελεί ένα όραμα ζωής. Είναι θλιβερό πολλοί από τους μαθητές μας να μην γνωρίζουν τον Πυθαγόρα, τον Ίππαρχο, τον Πτολεμαίο, ενώ σχεδόν κανένας τους δεν έχει ακούσει ποτέ τίποτε για τους τρεις κορυφαίους μηχανικούς της Αλεξάνδρειας, (τον Κτησίβιο, τον Φίλωνα και τον Ήρωνα). Αντίθετα όλοι γνωρίζουν τον εξαιρετικό Ντα Βίντσι, που όμως 1000 χρόνια αργότερα αντέγραφε και αναβίωνε τους προηγούμενους. Η ελπίδα μου και η αγωνία μου για το μέλλον είναι το Μουσείο να αποκτήσει δικό του ιδιόκτητο χώρο, ώστε ο αγώνας μιας ολόκληρης ζωής να μείνει κληρονομιά στις επόμενες γενιές.
——————————————–
Πηγές φωτογραφιών: Αρχείο Κ.Κοτσανά
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Μουσεία και τα βιβλία που παρουσιάζουν τις εφευρέσεις στα ελληνικά και τα αγγλικά μπορείτε να βρείτε:
Website: www.kotsanas.com
Facebook: https://www.facebook.com/KotsanasMuseumOfAncientGreekTechnology
————————————————–
Διαβάστε επίσης:
Ευρήματα που δεν μπόρεσαν να εξηγηθούν ως σήμερα: http://www.sinapantima.gr/?p=8333
Mabel Suglo: Η βραβευμένη επιχειρηματίας με υπαλλήλους ΑμεΑ: http://www.sinapantima.gr/?p=8376
Κ.Παρρέν: Η πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφος και εκδότρια: http://www.sinapantima.gr/?p=8156
Άλλη μια εκπληκτική συνέντευξη με έναν μορφωμενο και αξιόλογο άνθρωπο. Συγχαρητήρια συναπαντημα που μας γνωρίζεις τέτοιες προσωπικότητες!!!
ΜΟΛΙΣ ΒΡΕΘΩ ΣΤΑ ΜΕΡΗ ΕΚΕΙΝΑ ΣΙΓΟΥΡΑ ΘΑ ΠΑΩ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ. ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ.ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ!
perimenoume ki emeis poy menoume exwteriko na ta doume apo konta.bravo Ellada!