Δ.Ρήτας: Η βραβευμένη προσφορά του περιφερειακού θεάτρου Καρδίτσας

Έχει δώσει πάνω από 1.400 παραστάσεις δικών του έργων σε πολλές περιοχές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε φυλακές, σε απομακρυσμένα χωριά, σε γηροκομεία.  Καθηγητής, σεναριογράφος, στιχουργός ο Δημήτριος Ρήτας μιλάει στο Συναπάντημα για τις προσπάθειες που κάνει ως διευθυντής του περιφερειακού θεάτρου Καρδίτσας, για τη γνωριμία του με τον Απόστολο Καλδάρα, τη συνεργασία του με γνωστούς καλλιτέχνες και μοιράζεται μαζί μας αστείες και συγκινητικές στιγμές των 31 χρόνων της καλλιτεχνικής του πορείας.  

 

Συναπάντημα: Πόσες παραστάσεις έχετε δώσει από το 1984 έως σήμερα; 

Δ.Ρήτας:  1.412 παραστάσεις σε πόλεις, ορεινά και πεδινά χωριά, σχολεία (όλων των βαθμίδων), σχολεία με παιδιά με ειδικές ανάγκες, ΚΑΠΗ, γηροκομεία, φυλακές, τσιγγάνικους οικισμούς, παραστάσεις για φιλανθρωπικούς σκοπούς σε όλη την Ελλάδα, τη Γερμανία και την Ελβετία. Για την πολιτιστική μας προσφορά, με κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Πολιτισμού και Οικονομικών, το Θέατρό μας καθορίστηκε ως νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που προσφέρει πολιτιστικούς σκοπούς και για την κοινωνική του προσφορά το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας το κατέταξε στους φορείς που προσφέρουν κοινωνική φροντίδα και εθελοντισμό. Για τη μορφωτική του προσφορά έλαβε συγχαρητήρια έγγραφα από Υπουργούς Παιδείας και εγώ τιμήθηκα με τιμητική διάκριση από το Υπουργείο Παιδείας για την προσφορά μου στην παράδοση. 

Συναπάντημα: Με ποιους  γνωστούς καλλιτέχνες έχετε συνεργαστεί;

Δ.Ρήτας: Συνεργαστήκαμε με τον γνωστό μακιγιέρ, σκηνοθέτη και παραγωγό κινηματογραφικών ταινιών Νίκο Βαρβέρη, ο οποίος μας δίδαξε μακιγιάζ, κάναμε μαζί και παρουσιάσαμε θεατρικές παραστάσεις και εκπομπές στην τηλεόραση.  Επίσης, με τον μεγάλο Έλληνα συνθέτη Χρήστο Νικολόπουλο, ο οποίος έγραψε τη μουσική και τα τραγούδια όλων των κωμωδιών μου. Τη μουσική αυτή και τα τραγούδια κυκλοφορήσαμε σε ένα δίσκο με τίτλο «Τα Ανθοτράγουδα», που περιέχει 14 τραγούδια με άρωμα δημοτικής μουσικής, από διάφορες περιοχές της πατρίδας μας (τσάμικα, συρτά, ηπειρώτικα, νησιώτικα, κλπ) και τα τραγουδούν επτά σπουδαίοι τραγουδιστές: Χρόνης Αηδονίδης, Πέτρος Γαϊτάνος, Γλυκερία, Παντελής Θαλασσινός, Αρετή Κετιμέ, Αντώνης Κυρίτσης και Παναγιώτης Λάλεζας.   

Συναπάντημα: Τα θεατρικά έργα που παρουσιάζετε εντός και εκτός Ελλάδος είναι πάντα δικά σας;

Δ.Ρήτας: Αν έχεις πατέρα και παππού καλλιτέχνες στο χωριό σου, κληρονομείς κι εσύ το «ψώνιο», άντε το ταλέντο, του καλλιτέχνη. Ο παππούς από την πλευρά του πατέρα μου τραγουδούσε ωραία. Επίσης, σκηνοθετούσε και έπαιζε στο χωριό μου θεατρικά έργα της εποχής εκείνης, «Γκόλφω» κ ά. Το ίδιο και ο πατέρας μου. Τραγουδούσε κι αυτός ωραία, σκηνοθετούσε κι έπαιζε θέατρο. Το όποιο ταλέντο μου, οι σπουδές μου στο φιλολογικό τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας και μάλιστα με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) και οι σπουδές στη Σχολή Θεάτρου του Γρηγόρη Βαφιά, με βοήθησαν και με βοηθούν να γράφω στίχους και θεατρικά έργα και να σκηνοθετώ.

 

Συναπάντημα: Οι πηγές έμπνευσης στο θέατρο;

Δ.Ρήτας: Κυρίως, τα προσωπικά μου βιώματα. Γεννήθηκα, μεγάλωσα σε χωριό, στον Άγιο Γεώργιο Καρδίτσας και, εδώ και πολλά χρόνια, ζω και δραστηριοποιούμαι στην επαρχία, στην Καρδίτσα και το χωριό μου. Η μάνα μου, η γιαγιά μου, η θεία μου, ο θείος μου, πρόσωπα της ελληνικής επαρχίας είναι θησαυροί για μένα ως δημιουργό. Τους παρατηρώ τι λένε, πώς το λένε, τι κινήσεις κάνουν, όταν το λένε, πώς σκέπτονται, τι ήθη, έθιμα, νοοτροπία, χαρακτήρα και αντιλήψεις έχουν, πώς αντιδρούν, και τους καταγράφω. Έχω πάντα μαζί μου ένα μπλοκ σημειώσεων και μολύβι, μερικές φορές μαγνητοφωνάκι και κάμερα. Άλλοτε το ξέρουν ότι τους καταγράφω και άλλοτε όχι. Μερικές φορές, επισκέπτομαι τσοπάνους και γεωργούς κατά την ώρα της εργασίας τους και παρατηρώ τις κινήσεις τους και το λεξιλόγιό τους. Κάποιες  φορές παίρνω και ηθοποιούς μαζί μου, για να ακούσουν π.χ. πώς σαλαγάει ο τσοπάνος τα γιδοπρόβατά του, να δουν πώς π. χ. περπατάει μία γυναίκα στην πόλη και πώς περπατάει μία αγρότισσα, όταν ο καιρός είναι κρύος. Η γυναίκα της πόλης περπατάει με τα χέρια ακάλυπτα ή στις τσέπες ή φορώντας γάντια, ενώ η αγρότισσα βάζοντας τα χέρια της μέσα στις μασχάλες της, για να μην κρυώνουν. Πηγή έμπνευσής μου αποτελούν και οι πολιτικοί.

 

Σ: Πείτε κάποια παραλειπόμενα από παραστάσεις.

Δ.Ρ.: Η Μολόχα Καρδίτσας είναι ένα από τα πολύ όμορφα μικρά ορεινά χωριά των Αγράφων. Στο χωριό δεν πήγε ποτέ θέατρο. Παίξαμε την ηθογραφική μου κωμωδία «ο μπάρμπας μου ο Μαχούλιας», 2-8-1992, Κυριακή. Μετά την παράσταση, μας φιλοξένησαν. Ως και πίτες έφτιαξαν οι γυναίκες του χωριού για να μας ευχαριστήσουν. Κατά τη διάρκεια του φαγητού, έρχεται ένας Κοινοτικός Σύμβουλος κάποιας ηλικίας έψαχνε τον γέρο πρωταγωνιστή και δεν πίστευε όταν του δείχναμε τον νεαρό ηθοποιό, που υποδυόταν τον ηλικιωμένο. 

Η Φαρμάκη είναι ένα ορεινό χωριό της Λάρισας. Παίξουμε την κωμωδία μου «Τι είχαν να δουν τα μάτια μ’!», 30-7-1997, μια γιαγιά μας χάρισε αυγά, «Δεν έχω κάτι άλλο να σου δώσω για το γέλιο και τη χαρά που μου χάρισες απόψε», είπε. 

 

Σ: Προσωπικότητες που έχουν αναγνωρίσει την αξία των έργων σας;

Δ.Ρ.: Προεδρικό Μέγαρο, στις 20-7-2004 με προσκάλεσε ο πρ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κωστής Στεφανόπουλος. Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος, αφού ενημερώθηκε καλά σχετικά με τις δραστηριότητές μου, μου έστειλε συγχαρητήριο έγγραφο.  To 1988 κέρδισα το Α΄ Πανελλήνιο Βραβείο θεατρικού κειμένου. Στην απονομή του βραβείου ήταν ο σκηνοθέτης Μίνως Βολωνάκης και η κ. Λιδωρίκη που με συγχάρηκαν θερμά, απονέμοντάς μου το βραβείο. Η βράβευση αυτή είχε θετικά αποτελέσματα. Προσκλήθηκα στο Υπουργείο Πολιτισμού, γνώρισα την τότε Υπουργό αείμνηστη  Μελίνα Μερκούρη που εκτός από τα συγχαρητήρια, μας βοήθησε υλικά και ηθικά και μπορέσαμε και φτιάξαμε μία καλή υποδομή του Θεάτρου μας. Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχουν και τα συγχαρητήρια έγγραφα Προέδρων της Βουλής: Απ. Κακλαμάνη, Δημ. Σιούφα, κλπ, Υπουργών, Βουλευτών, κλπ

 

Σ: Ποια η ανταπόκριση των έργων σας στους νέους;

Δ.Ρ.: Οι νέοι χαίρονται και απολαμβάνουν τις κωμωδίες μου ως κάτι το πρωτότυπο και πρωτόγνωρο γι’ αυτούς, γιατί, εκτός από τα κωμικά τους στοιχεία, έχουν και ηθογραφικά που βλέπουν ίσως για πρώτη φορά και τους εντυπωσιάζουν.  

Σ: Η πολιτιστική αξία της προσπάθειά σας έχει αναγνωριστεί. Μιλήστε μας για τους συνεργάτες σας που συμμετέχουν εθελοντικά στις παραστάσεις. Έχετε κάποια βοήθεια από το κράτος;

Δ.Ρ.: Οι ηθοποιοί που παίζουν στις παραστάσεις μας είναι κατά μέσο όρο οκτώ. Είναι όλοι από τον Νομό Καρδίτσας. Είναι όλοι ερασιτέχνες και εθελοντές (δάσκαλοι, καθηγητές, φοιτητές, υπάλληλοι, αγρότες, κλπ). Τους εκπαιδεύω εγώ. Και οι άλλοι συντελεστές, σκηνογράφος, ενδυματολόγος είναι Καρδιτσιώτες. Τη μουσική και τα τραγούδια όλων των κωμωδιών μου έγραψε και γράφει ο γνωστός συνθέτης Χρήστος Νικολόπουλος, συνεργάτης μου και στα τραγούδια. Ουσιαστική βοήθεια από την Πολιτεία δεν έχουμε. Ελάχιστες φορές και με μικρά ποσά επιχορηγηθήκαμε για τα έξοδα αφισών, προγραμμάτων, κλπ. Τα έξοδά μας καλύπτουν οι Δήμοι και οι Πολιτιστικοί φορείς που μας προσκαλούν. Ποτέ το Θέατρό μας δεν έκοψε εισιτήρια για λογαριασμό του. Οι θεατές βλέπουν τις παραστάσεις μας με ελεύθερη είσοδο, γιατί τα έξοδα αναλαμβάνουν οι Δήμοι και οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι που μας προσκαλούν.

 

Σ: Ποια συγκινητική στιγμή θυμάστε από κάποια παράσταση;

Δ.Ρ.: Στις φυλακές ανηλίκων Κασσαβέτειας Μαγνησίας δώσαμε δεκάδες δωρεάν παραστάσεις. Αυτές οι παραστάσεις σού δίνουν την αίσθηση της προσφοράς, αλλά είναι και πολύ ψυχοπλακωτικές. Βλέπεις μικρά παιδιά που, αντί να είναι στο Σχολείο, είναι κλεισμένα στις φυλακές. Σε κάθε μας παράσταση γνωρίζουμε πολλά από αυτά τα παιδιά. Είναι κυρίως παιδιά που τους λείπει η γονική αγάπη και προστασία.

– Τον βλέπεις αυτόν τον νεαρό που κάθεται μόνος του εκεί πέρα; μου λέει η κοινωνική λειτουργός, σε κάποια επίσκεψή μας για παράσταση στη φυλακή αυτή. Τον είχαμε αρκετούς μήνες μέσα στη φυλακή, εξέτισε την ποινή του χωρίς κανένα πρόβλημα, βγήκε στην κοινωνία, δεν τον αναζήτησαν οι γονείς του, δεν τον έπαιρνε κανένας για δουλειά, δεν είχε να φάει και σπίτι να κοιμηθεί και, για να μην κλέψει, ήρθε πάλι στη φυλακή και μας παρακάλεσε να τον κρατήσουμε για να έχει εξασφαλισμένο το φαγητό και τον ύπνο του.

 

Σ: Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας με το τραγούδι και τη στιχουργική;

Δ.Ρ.: Από μικρός είχα μία κλίση και μεγάλη αγάπη για τη λογοτεχνία και την ποίηση. Έγραφα ποιήματα. Στην τελευταία τάξη του Α΄εξαταξίου τότε Γυμνασίου Καρδίτσας, εξέδωσα μία μικρή ποιητική συλλογή. Όταν έγινα φοιτητής, σκέφθηκα να αξιοποιήσω όσα έγραφα. Μεσουρανούσε τότε ο συνθέτης Απόστολος Καλδάρας. Είχα ακούσει ότι  ήταν ένας τίμιος άνθρωπος και πολύ καταδεκτικός. Μόνος μου, μια μέρα, με το θράσος της νιότης και με την πεποίθηση ότι γράφω καλά, πήγα στο σπίτι του και τον συνάντησα. Του έδωσα στίχους μου. Τους διάβασε με προσοχή και ύστερα μου λέει: –Μικρέ μου είσαι πολύ δυνατή πένα, δεν ξέρεις ακόμα καλά τα μυστικά του στίχου, θα σου κάνω μερικές υποδείξεις και είμαι βέβαιος ότι θα τα καταφέρεις, γιατί και ταλέντο είσαι και ξέρεις και γράμματα, αφού είσαι αριστούχος της Φιλολογίας.

Ο Απόστολος Καλδάρας με φώναζε «μπούρμπουνα», θορυβοποιό, γιατί όταν έμπαινα σπίτι του, η φωνή μου ξυπνούσε όσους κοιμούνταν.  Από τα τραγούδια, που του έδωσα, ξεχώρισε το τραγούδι «Λες κι οργώνω μες στα βράχια», το μελοποίησε αμέσως και το έδωσε και το τραγούδησε η Βίκυ Μοσχολιού, που ήταν μία από τις μεγαλύτερες φίρμες την εποχή αυτή. Έγινε αμέσως πολύ μεγάλη επιτυχία. Το δεύτερο τραγούδι μου ήταν το «Είδα κι άλλες σαν κι εσένα», σε μουσική του Απόστολου Καλδάρα και το τραγούδησε ο Γιάννης Πάριος. Τραγούδησε κι άλλους στίχους μου και τους έκανε επιτυχία, όπως το «Φεύγω Μαργαρίτα», σε μουσική Θανάση Πολυκανδριώτη.

Σ: Ποια η διαφορά στη συγγραφή θεατρικού έργου και στίχων;

Δ.Ρ.: Οι στίχοι που γράφονται για να γίνουν τραγούδι δεν είναι ελεύθεροι, αλλά έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονική που πρέπει να γνωρίζει ο στιχουργός. Ο στιχουργός, εκτός του όποιου ταλέντου του, πρέπει να ξέρει γράμματα, να έχει λεξιλογικό πλούτο. Πρέπει να διακρίνει την ποιότητα και ποσότητα κάθε συλλαβής, το μέτρο πάνω στο οποίο γράφεται ο στίχος κλπ. Το όποιο λάθος του δημιουργεί προβλήματα στον συνθέτη. Ο στίχος και η μουσική βαδίζουν σε συγκεκριμένα βήματα και ο στιχουργός και συνθέτης, κατά κάποιο τρόπο, μπαίνουν σε καλούπια. Η συγγραφή σεναρίου δεν έχει τέτοιους περιορισμούς. Όμως, σε σενάρια στα οποία υπάρχουν χαρακτηριστικά στίχου, ο λόγος ρέει καλύτερα και ο θεατής απολαμβάνει τον θεατρικό λόγο, όπως σχεδόν ένα τραγούδι.

—————————————————————————————————————————————————————————————————————

 

• Λίγα λόγια από τον ίδιο για τα θεατρικά του έργα:

Τα θεατρικά μου έργα είναι κυρίως, κωμωδίες οι οποίες λόγω των πλούσιων ηθογραφικών τους στοιχείων μπορούν να χαρακτηριστούν ηθογραφικές κωμωδίες.

   α. «O μπάρμπας μου ο Μαχούλιας» (Α΄ Πανελλήνιο Βραβείο Πρωτόπαικτου Θεατρικού Κειμένου, Ιθάκη, 1988), έργο που παρουσιάζει σκηνές από τη ζωή των απλών ανθρώπων του χωριού: «προξενιό», « νυχτέρι», κλπ. Το παρουσιάσαμε, ως σήμερα, σε 260 πόλεις και χωριά, κλπ σε όλη την Ελλάδα, στη Γερμανία (Μόναχο, Νυρεμβέργη, κλπ) και  Ελβετία (Λωζάννη, Ζυρίχη).

   β. «Τι είχαν να δουν τα μάτια μ’!» , έργο που παρουσιάζει όσα παράξενα, πρωτοφανή και πρωτάκουστα είδε, άκουσε και έπαθε ένας επαρχιώτης που επισκέφθηκε την Αθήνα, με τη γυναίκα του, για πρώτη φορά. Το παρουσιάσαμε σε 296 πόλεις και χωριά στην Ελλάδα και  Γερμανία (Μόναχο, Νυρεμβέργη κλπ).

   γ. «Κύριε Υπουργέ, τι έγινε με το θέμα μ’;» έργο που έχει ως θέμα τα λογικά και πολλές φορές παράλογα αιτήματα, «ρουσφέτια» που ζητούν οι ψηφοφόροι από τον φίλο τους Υπουργό. Το παρουσιάσαμε  σε 382 πόλεις και χωριά στην Ελλάδα

   4. «Του  χωριού το Κοινοβούλιο». To καφενείο του χωριού είναι το μικρό Κοινοβούλιο του χωριού, ο χώρος όπου όλοι μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα τη γνώμη τους για την πολιτική, οικονομική, κοινωνική, κλπ. κατάσταση. Το παρουσιάσαμε σε 95 πόλεις και χωριά στην Ελλάδα.

Επίσης, έγραψα το ιστορικό έργο «Ρήγας Βελεστινλής», το ιστορικό «Γιάννης Γούναρης (σε συνεργασία με τον Δημ. Δικαιάκο), το διδακτικό έργο «Σωκράτης ο δάσκαλος» (σε συνεργασία με τον Δημ. Δικαιάκο), το ιστορικό «Ματρόζος» από το ομώνυμο ποίημα του Γ. Στρατήγη, το κοινωνικό «Σκόνη του δρόμου», διασκευή από το ομώνυμο έργο του Κέννεθ Γκούτμαν και την κωμωδία «Γιατρός με το στανιό», διασκευή της ομώνυμης κωμωδίας του Μολιέρου.

Τώρα ετοιμάζω τη νέα μου ηθογραφική κωμωδία «Ο Ευρωπρόεδρος», σε σκηνοθεσία δική μου και σε μουσική-τραγούδια Χρήστου Νικολόπουλου.

Προσπαθούμε να βρούμε ένα θεατρικό χώρο στην Αθήνα και να ερχόμαστε να παίζουμε μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Οι ηθογραφικές κωμωδίες λείπουν από τα ρεπερτόρια των θεάτρων κι εμείς θα κάνουμε την πρωτοτυπία.

————————————————————————————————————-

Όσοι συνθέτες θέλουν να συνεργαστούν στο τραγούδι ή όσοι Δήμαρχοι, Υπεύθυνοι πολιτιστικών Δήμων, Πολιτιστικοί Σύλλογοι επιθυμούν να συνεργαστούν για παραστάσεις στις πόλεις τους ή στα χωριά των Δήμων τους να επικοινωνήσουν με τον Δημήτρη Ρήτα στο e-mail: ap.ritas@yahoo.gr

——————————————————————————————

Το Συναπάντημα αφιερώνει τη συνέντευξη αυτή στη μνήμη του καλού  φίλου Κωνσταντίνου Τζανίδη, που σήμερα θα γινόταν 36 ετών.

 

 

θέατρο