Dr.Andrew Newberg: Ο πρωτοπόρος της νευροθεολογίας μιλά για τον έλεγχο της σκέψης
Πολύ συχνά αναρωτιόμαστε πόσο εύκολο είναι να ελέγξουμε σκέψεις μας, που ίσως προκαλούν άγχος ή δυσάρεστα συναισθήματα, ποια είναι η δύναμη της αυθυποβολής και πώς η πίστη στον Θεό ή σε μια ανώτερη δύναμη μπορεί να μας οδηγήσει σε άλλα πνευματικά μονοπάτια. Αφορμή για να αναζητήσω τον νευροεπιστήμονα Dr. Andrew Newberg στάθηκε μια πρόσφατη έρευνα, στην οποία συμμετείχε, που μιλά για ανίχνευση μέσω εξέτασης αίματος της νόσου Αλτσχάιμερ και θέτει γερές βάσεις για την πολυπόθητη θεραπεία της. Είναι επικεφαλής ερευνών του Marcus Institute of Integrative Health, καθηγητής του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Jefferson και μελετά τη σχέση μεταξύ της λειτουργίας του εγκεφάλου και των διαφόρων ψυχικών καταστάσεων. Είναι πρωτοπόρος στη νευρολογική μελέτη θρησκευτικών και πνευματικών εμπειριών, ένα πεδίο γνωστό ως «νευροθεολογία». Η έρευνά του περιλαμβάνει τη λήψη σαρώσεων εγκεφάλου ανθρώπων σε προσευχή, διαλογισμό, τελετουργίες και καταστάσεις έκστασης, σε μια προσπάθεια να κατανοήσει καλύτερα τη φύση των θρησκευτικών και πνευματικών πρακτικών και στάσεων. Έχει γράψει δέκα βιβλία, που έχουν μεταφραστεί σε 16 γλώσσες. Με τη συνέντευξη που μου παραχώρησε μάς συστήνει τον δικό του μοναδικό τρόπο σκέψης.
Ποια εμπειρία ή σκέψη σάς οδήγησε στην απόφαση να μελετήσετε τη λειτουργία του εγκεφάλου;
Η πρωταρχική μου ερώτηση ήταν πάντα: Ποια είναι η αληθινή φύση της πραγματικότητας και πώς μπορούμε να τη γνωρίσουμε; Αυτό με οδήγησε να εξερευνήσω τη νευροεπιστήμη για να καταλάβω πώς ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται τις πληροφορίες σχετικά με την πραγματικότητα και βοηθά να συγκεντρώσουμε τις πεποιθήσεις μας για τον κόσμο. Όμως η νευροεπιστήμη έχει όρια όσον αφορά την κατανόηση της συνείδησης και υπάρχουν πολλές φιλοσοφικές και θεολογικές προοπτικές για αυτά τα ζητήματα. Κατά τη διάρκεια των δικών μου προσωπικών εξερευνήσεων, διαπίστωσα ότι η βαθιά σκέψη σχετικά με αυτά τα προβλήματα είναι σημαντική. Έτσι, οι εξερευνήσεις μου στη νευροθεολογία οδήγησαν σε έναν συνδυασμό πνευματικών και επιστημονικών ερευνών.
Για τους υπόλοιπους από εμάς, φαίνεται ότι υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να ανακαλυφθούν σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας. Είναι αλήθεια αυτό;
Ναι, ενώ έχουμε κάνει πολλές προόδους στην κατανόηση του εγκεφάλου, υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά μας. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι πώς οι νευρώνες με τις ηλεκτρικές εκκενώσεις, τους νευροδιαβιβαστές και τις διασυνδέσεις τους, μας οδηγούν σε σκέψεις, συναισθήματα και εμπειρίες. Με άλλα λόγια, από πού προέρχεται η συνείδηση αν προέρχεται από τον εγκέφαλο; Υπάρχουν επίσης πολλές πρακτικές ερωτήσεις σχετικά με τις ψυχιατρικές και νευρολογικές διαταραχές. Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια αυτών των προβλημάτων και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε στην ανακούφισή τους;
Μελετάτε τη σχέση μεταξύ της λειτουργίας του εγκεφάλου και των διαφόρων ψυχικών καταστάσεων. Με λίγα λόγια, υπάρχει ασφαλές συμπέρασμα για το πώς λειτουργεί αυτή η σχέση; Ποια ανακάλυψη σας έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση;
Από τη μία πλευρά, έχουμε βρει πόσα διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου συνδέονται με ψυχικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει μόνο ένα μέρος του εγκεφάλου που ενεργοποιείται όταν γινόμαστε πνευματικοί. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου που εμπλέκονται. Αυτό είναι λογικό αφού η πνευματικότητα μπορεί να περιλαμβάνει συναισθήματα, σκέψεις και εμπειρίες, ανάλογα με το άτομο, την πρακτική και την παράδοση. Αν διαβάζετε τη Βίβλο, χρησιμοποιείτε τις γλωσσικές περιοχές του εγκεφάλου σας καθώς και τα γνωστικά κέντρα. Αλλά αν βιώσετε ένα βαθύ συναίσθημα αγάπης ή χαράς, αυτό περιλαμβάνει τα συναισθηματικά κέντρα. Και αν ο εγκέφαλός μας είναι στενά συνδεδεμένος με το σώμα, που φαίνεται να είναι, τότε βιώνουμε τις ψυχικές μας καταστάσεις σε όλη μας την ύπαρξη. Με άλλα λόγια, είναι ολόκληρος ο άνθρωπος πνευματικός.
Είστε πρωτοπόρος στη νευροθεολογία. Πώς προέκυψε αυτό το ενδιαφέρον; Πώς η φύση των θρησκευτικών και πνευματικών πρακτικών και στάσεων επηρεάζει τον εγκέφαλό μας;
Με ενδιέφερε το πώς βιώνουμε την πραγματικότητα. Είναι ενδιαφέρον ότι κατά τη διάρκεια βαθιών πνευματικών εμπειριών, όχι μόνο νιώθουμε αληθινές αυτές τις εμπειρίες, αλλά και «πιο αληθινές» από την καθημερινή μας εμπειρία στον κόσμο. Εάν συμβαίνει αυτό, ίσως θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη αυτές τις εμπειρίες. Από εκεί, είχα την ευκαιρία να μελετήσω πολλά διαφορετικά είδη πνευματικών εμπειριών από ήπιες έως έντονες.
Αναφορικά με την επιρροή στον εγκέφαλό μας, οι πνευματικές πρακτικές επηρεάζουν πολλά διαφορετικά μέρη. Είναι σημαντικό ότι αυτές οι πρακτικές προκαλούν αλλαγές στη στιγμή και ως αποτέλεσμα μακροχρόνιες αλλαγές. Αυτή τη στιγμή, περιοχές όπως ο μετωπιαίος λοβός ενεργοποιούνται ενώ οι άνθρωποι εστιάζουν την προσοχή στην πρακτική. Οι βρεγματικοί λοβοί γίνονται λιγότερο ενεργοί καθώς το άτομο χάνει την αίσθηση του εαυτού του και αισθάνεται συνδεδεμένο με το σύμπαν ή τον Θεό. Οι βρεγματικοί λοβοί παίρνουν τις αισθητηριακές μας πληροφορίες και μας βοηθούν να κατασκευάσουμε την αίσθηση του εαυτού μας. Έτσι, εάν χάσουμε την αίσθηση του εαυτού μας, η δραστηριότητα του βρεγματικού λοβού μειώνεται. Με την πάροδο του χρόνου, οι μετωπιαίοι λοβοί και άλλες δομές αλλάζουν στην πραγματικότητα την ικανότητά τους να λειτουργούν, έτσι ώστε οι άνθρωποι να έχουν περισσότερες πιθανότητες για έντονες πνευματικές εμπειρίες. Οι άνθρωποι έχουν επίσης λιγότερη κατάθλιψη και άγχος και βελτιωμένη γνωστική ικανότητα. Επιπλέον έχουμε παρατηρήσει αλλαγές στους νευροδιαβιβαστές, έτσι ώστε ο εγκέφαλος να γίνεται πιο ευαίσθητος στις επιδράσεις της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης, που γενικά βελτιώνουν τα συναισθήματά μας.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ενδυναμώνουν έναν άνθρωπο. Έχει η αυθυποβολή αυτή τη δύναμη πάνω στο μυαλό μας;
Τέτοιες εμπειρίες και πεποιθήσεις μπορούν να ενδυναμώσουν τους ανθρώπους παρέχοντας καθοδήγηση για το πώς να ζήσουν τη ζωή και μια αίσθηση νοήματος και σκοπού. Αυτές οι πεποιθήσεις μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένη συμπόνια, αλτρουισμό και φιλανθρωπία. Ωστόσο, μερικές φορές αυτές οι πεποιθήσεις μπορεί να γίνουν προβληματικές όταν οι άνθρωποι εντάσσονται σε λατρείες ή συμμετέχουν σε βίαιες συμπεριφορές στο όνομα της θρησκείας. Η παράδοση του εαυτού μας βοηθά επίσης να έχουμε μια αίσθηση σαφήνειας και κατανόησης.
Πρόσφατα ένα τεστ με βάση το αίμα βρήκε ανιχνεύσιμες πρωτεΐνες αίματος που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ και την ήπια γνωστική εξασθένηση. Είμαστε κοντά σε μια αποτελεσματική θεραπεία της νόσου;
Όχι ακόμα, έχουμε κάποιες θεραπείες, αλλά δεν λειτουργούν πολύ καλά, βελτιώνοντας τη γνωστική ικανότητα κατά περίπου 10-20% που δεν είναι πολύ χρήσιμο για κάποιον που δεν θυμάται ποια είναι τα παιδιά του. Ωστόσο, υπάρχει πολλή δουλειά σε εξέλιξη, οπότε ελπίζουμε ότι θα αναπτύξουμε καλύτερη θεραπεία στο εγγύς μέλλον. Αυτήν τη στιγμή, η καλύτερη προσέγγιση είναι να έχει κάποιος έναν υγιεινό τρόπο ζωής με καλή διατροφή, άσκηση, ύπνο, διατηρώντας τον εγκέφαλο ενεργό και επίσης διατηρώντας μια ενεργή πνευματική ζωή, ειδικά με πρακτικές όπως ο διαλογισμός ή η γιόγκα.
Μπορούμε να ελέγξουμε τις σκέψεις μας;
Αν ρωτάτε αν έχουμε ελεύθερη βούληση, αυτή είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου τους. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε τις διαδικασίες σκέψης μας, ελπίζουμε για τη διατήρηση καλύτερης σωματικής και ψυχικής υγείας.
Από όλα τα ενδιαφέροντα βιβλία σας, θα ήθελα να σας ρωτήσω για τρία από αυτά. Λοιπόν, πώς μπορούν οι λέξεις να αλλάξουν τον εγκέφαλό μας, γιατί πιστεύουμε όσα πιστεύουμε και πώς ο Θεός αλλάζει το μυαλό μας;
Eν συντομία: Οι λέξεις αλλάζουν τον εγκέφαλό μας γιατί όταν χρησιμοποιούμε θετικές λέξεις, υποστηρίζουμε την αγάπη και τη συμπόνια. Το να μιλάμε αργά και συνοπτικά βοηθά τους ανθρώπους να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον. Είναι επίσης σημαντικό να ακούμε σε βάθος. Όλες αυτές οι ενέργειες μπορούν να εξασκηθούν και με την πάροδο του χρόνου, αλλάζουν τον εγκέφαλο. Αναπτύσσουμε τις πεποιθήσεις μας για να κατανοήσουμε ουσιαστικά έναν κόσμο χωρίς τέλος. Ο εγκέφαλός μας προσπαθεί να παρέχει ένα σύστημα πεποιθήσεων που λειτουργούν για εμάς και μας βοηθούν να περιηγηθούμε στον κόσμο. Πρέπει να δημιουργήσουμε καλές σχέσεις, να βρούμε φαγητό και να αποφύγουμε τους κινδύνους. Οι πεποιθήσεις μας μάς βοηθούν να το κάνουμε αυτό. Προκύπτουν από τις διαδικασίες του εγκεφάλου μας, αλλά επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις, τις αισθήσεις μας, τις γνώσεις και τις εμπειρίες μας. Όσο για το πώς ο Θεός αλλάζει τον εγκέφαλο, ολόκληρος ο εγκέφαλός μας μπορεί να εμπλέξει θρησκευτικές και πνευματικές ιδέες.
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της επιστήμης σας για τα επόμενα χρόνια;
Νομίζω ότι η προσπάθεια κατανόησης της συνείδησης θα είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που πρέπει να προσπαθήσουμε να ξεπεράσουμε. Το άλλο είναι πιο πρακτικό που είναι το πώς αντιμετωπίζονται επαρκώς οι ψυχολογικές και νευρολογικές καταστάσεις. Και ίσως η πιο σημαντική πρόκληση εξακολουθεί να είναι η προσπάθεια κατανόησης της φύσης της πραγματικότητας.
