Βάσω Γκιώνη: Όταν η ζωγραφική προσφέρει εκδοχές μιας άλλης αλήθειας…

 

Ανέκαθεν με μάγευαν οι πίνακες ζωγραφικής. Αυτή η ικανότητα «μεταφοράς» της σκέψης, της φαντασίας ή της πραγματικότητας σε ένα λευκό χαρτί. Η πρώτη μορφή «φωτογραφίας»… Και πάντα απολαμβάνω τη συζήτηση με έναν καλλιτέχνη προσπαθώντας, όσο μπορώ, να μπω στο μυαλό του ατόμου με αυτό το θείο χάρισμα έκφρασης. Με αφορμή την ατομική της έκθεση ζωγραφικής «Μνήμες»-που θα πραγματοποιηθεί στο “Espace Périple” στις Βρυξέλλες από τις 12 Ιουνίου μέχρι και τις 5 Ιουλίου- η ζωγράφος Βάσω Γκιώνη- Ζησιμοπούλου με τιμά παραχωρώντας μου μία ενδιαφέρουσα συνέντευξη…

 

Συναπάντημα: Τι εμπνέει έναν καλλιτέχνη σε μια περίοδο καθολικής κρίσης;

Βάσω Γκιώνη-Ζησιμοπούλου: Κάθε καλλιτέχνης, όπως και κάθε άνθρωπος, είναι φυσικό να επηρεάζεται από τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες που επικρατούν στην κοινωνία που ζει, εργάζεται και δημιουργεί, ανάλογα με τις ευαισθησίες, τον ψυχισμό και τις άξιες που συνθέτουν την προσωπικότητά του. Από την άποψη αυτή, η απάντησή μου στο ερώτημα που θέτετε δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη, διότι ο τρόπος που μια τραυματική πραγματικότητα, όπως η ολική κρίση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, επηρεάζει καθέναν από εμάς- άρα και το έργο ενός καλλιτέχνη- εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την προσωπικότητά του και τη γενικότερη θεώρηση της ζωής που αυτή του υπαγορεύει.

Συναπάντημα: Πόσο εύκολα μπορεί ένας ζωγράφος να «μεταδώσει» μηνύματα στο κοινό, γνωρίζοντας ότι καθένας ανάλογα με το επίπεδο, τις προσλαμβάνουσές του μπορεί να ερμηνεύσει με τελείως διαφορετικό τρόπο ένα έργο;

Βάσω Γκιώνη-Ζησιμοπούλου: Ομολογώ ότι δυσκολεύομαι να απαντήσω στο ερώτημά σας, γιατί με κίνδυνο να φανεί εγωιστικό, την ενασχόλησή μου με τη ζωγραφική τη βίωσα πάντα ως μια εσωτερική παρόρμηση και ανάγκη και όχι ως μέσο εικαστικής κωδικοποίησης μηνυμάτων προς τρίτους. Ως εκ τούτου, μέσα από τη δουλειά μου αναζήτησα περισσότερο απαντήσεις σε δικούς μου προβληματισμούς, διέξοδο σε προσωπικές μου ανησυχίες και εκδοχές της δικής μου αλήθειας. Εάν παρ’ όλα αυτά οι προβληματισμοί, οι ανησυχίες και οι έρευνες που αποτυπώνονται στο έργο μου συμβεί να βρουν απήχηση σε άλλους, η ικανοποίηση και η χαρά που παίρνω δεν είναι γιατί πέτυχα να τους περάσω κάποιο μήνυμα, αλλά γιατί αυτοί δέχτηκαν να μοιραστούν μαζί μου αισθήματα και συγκινήσεις στο μοναχικό ταξίδι της ζωής μας.

Σ: Πολλοί λένε ότι οι καλλιτέχνες είναι καταθλιπτικοί είτε το εκδηλώνουν είτε όχι. Πόση δόση αλήθειας κρύβει μια τόσο γενικευμένη άποψη και πώς μπορεί η Τέχνη να μετατραπεί σε εκτόνωση και αποφυγή δυσάρεστων συναισθημάτων;

Β.Γ.-Ζ: Δεν πιστεύω ότι η κατάθλιψη είναι προνόμιο ή κατάρα των καλλιτεχνών. Μπορώ όμως να δεχτώ ότι στο μέτρο που η κατάθλιψη εσωτερικεύει εξωτερικές πιέσεις,  μπορεί σε άτομα με μεγαλύτερη ευαισθησία- όπως συχνά συμβαίνει με τους καλλιτέχνες- να λειτούργει ως καταλύτης δημιουργικότητας στην προσπάθεια εκτόνωσης εκ μέρους τους αυτών των πιέσεων.

Σ: Σπουδάσατε στο Παρίσι δουλεύοντας συγχρόνως στο εργαστήρι του Γιάννη Τσαρούχη.  Είναι το εξωτερικό μονόδρομος για όσους θέλουν να υπηρετήσουν αυτό το είδος Τέχνης; Μπορεί η Ελλάδα να «αγκαλιάσει»/στηρίξει ταλαντούχους ζωγράφους ;

Β.Γ.-Ζ: Το ότι μου δόθηκε η δυνατότητα να σπουδάσω στο Παρίσι, δεν πιστεύω ότι αποτελεί μονόδρομο για όσους θέλουν να ασχοληθούν με την Τέχνη. Στη χώρα μας έχουμε εξαίρετους και διακεκριμένους δάσκαλους. Εξάλλου και εγώ επεδίωξα και κατάφερα στο διάστημα των σπουδών μου στη Γαλλία να θητεύσω παράλληλα στο ατελιέ του Γιάννη Τσαρούχη, που την εποχή εκείνη ζούσε στο Παρίσι. Βέβαια το να μπορέσει κάποια στιγμή ένας καλλιτέχνης να έλθει σε άμεση επαφή και με άλλα ρεύματα, άλλες τάσεις και άλλες αντιλήψεις που χαρακτηρίζουν την Τέχνη σε άλλα μέρη και χώρες του κόσμου, είναι- θα λέγαμε- μια παράδοση από την εποχή της Αναγέννησης που βοήθησε σημαντικά στην ανάπτυξη και την εξέλιξη της Τέχνης.

Σ: Στην έκθεσή σας «Μνήμες» μου δίνεται η αίσθηση ότι τα βλέμματα όλα είναι προβληματισμένα, τα μάτια υγρά. Θέλατε να τονίσετε τον προβληματισμό σας για όσα συμβαίνουν αυτή την περίοδο ή ήταν αυτό ακριβώς το βλέμμα των μοντέλων που αποτυπώσατε;

Β.Γ.-Ζ: Στις «Μνήμες» πρέπει να πω ότι λίγα είναι τα υπαρκτά μοντέλα μου. Τα περισσότερα εικονίζουν εκφράσεις που χαράχτηκαν στη μνήμη μου, χωρίς σήμερα να μπορώ με ακρίβεια να τις αποδώσω στα συγκεκριμένα άτομα που συνδέονται με αυτές. Σε κάθε περίπτωση το ενδιαφέρον μου επικεντρώθηκε στα μάτια που καθρεφτίζουν συναισθήματα της κάθε στιγμής, όπως λύπη, φόβο, παραίτηση, προσμονή, χαρά ή πρόκληση που μπορεί να έχει ζήσει κάποιος όταν έχει διανύσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής του. Μέσα από αυτήν την ενδοσκόπηση, βρήκα εξάλλου την ευκαιρία να τονίσω τη διαχρονικότητα αυτών των συναισθημάτων, που παραμένουν τα ίδια με αυτά που ένιωσαν οι άνθρωποι που απεικονίζονται στα νεκρικά πορτρέτα της κοιλάδας του Φαγιούμ ή τα πρόσωπα που βγαίνουν από τους σπασμένους σοβάδες των τοιχογραφιών της Πομπηίας, με αυτή των ανθρώπων που συγχρωτιζόμαστε στην καθημερινότητά μας.

Σ: Νιώσατε ποτέ ότι οι καλλιτέχνες αντιλαμβάνονται πιο εύκολα συναισθήματα των άλλων, βλέπουν μια άλλη κρυμμένη αλήθεια, αυτή ίσως που αποτυπώνουν στα έργα;

Β.Γ.-Ζ: Δεν ξέρω αν οι καλλιτέχνες αντιλαμβάνονται πιο εύκολα τα συναισθήματατων άλλων. Ενδέχεται όμως το εύρος της ευαισθησίας που εξ’ ορισμού τους διακρίνει, να είναι τέτοιο που να μπορεί να αγγίξει ευκολότερα και τις όποιες ευαισθησίες των άλλων. Από την άποψη αυτή- θα έλεγα ότι- η επικοινωνία που ενδεχομένως  επιτυγχάνεται με αυτόν τον τρόπο δεν είναι προϊόν λογικών διεργασιών αναγκαίων για την κατανόηση και αντίληψη του άλλου, άλλα αποτέλεσμα επαφής στο επίπεδο των αισθήσεων, μέσα από τις οποίες ο καθένας μας αναζητά τη δική του αλήθεια.

Σ: Ποια είναι η μεγαλύτερη φοβία ενός δημιουργού; Να μη σταματήσει η έμπνευση ή να μην έχουν απήχηση τα έργα του;

Β.Γ.-Ζ: Πιστεύω ότι η απάντηση στο ερώτημα αυτό, είναι συνάρτηση της προσωπικότητας και του ρόλου που ορίζει για τον εαυτό του κάθε καλλιτέχνης. Μπορώ δηλαδή να καταλάβω την αγωνία του στρατευμένου καλλιτέχνη για το μέγεθος απήχησης του έργου του, όπως κατανοώ και τον φόβο του εμπορικού καλλιτέχνη να μη στερεύσει η πηγή των προσόδων του. Προσωπικά, επειδή- όπως ήδη ανέφερα- βιώνω την Τέχνη ως εσωτερική ανάγκη, απολαμβάνω την ικανοποίηση που μου προσφέρει, για όσο χρόνο μου την προσφέρει.

Σ: Είστε μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος. Ανάμεσα στους σκοπούς του είναι: η διασφάλιση δικαιώματος ελεύθερης καλλιτεχνικής έκφρασης χωρίς αποκλεισμούς αισθητικών απόψεων και εκφάνσεων και η μέριμνα για τα συμφέροντα των Ελλήνων εικαστικών καλλιτεχνών σε ό,τι αφορά στους όρους δημιουργίας και κοινωνικής ασφάλισης. Θεωρείτε ότι επί της ουσίας έχουμε καταφέρει κάτι από τα παραπάνω;

Β.Γ.-Ζ: Πολύ φοβάμαι ότι στη χώρα μας η μέριμνα για τα συμφέροντα του καλλιτέχνη σε ό,τι αφορά στους όρους δημιουργίας και κοινωνικής ασφάλισης υπήρξε πάντα αναιμική. Με την κρίση που βιώνουμε έχει γίνει εφιαλτική. Ίσως γιατί δεν αναγνωρίζεται στην Τέχνη και κατ’ επέκταση στους δημιουργούς της ο ρόλος που της αναλογεί στην προαγωγή της πολιτιστικής ανάπτυξης και γενικότερα στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στην κοινωνία μας.

Σ: Πόσα έργα σας έχετε στο σπίτι σας και ποιο κρατήσατε, γιατί θα σας ήταν δύσκολο να το αποχωριστείτε;

Β.Γ.-Ζ: Στο σπίτι μου έχω πέντε πινάκες και τέσσερα δικά μου γλυπτά. Ακούγεται ίσως κοινότυπο, δεν παύει όμως να είναι αληθινό, ότι τα έργα ενός καλλιτέχνη είναι όπως τα παιδιά κάθε γονιού. Πολύ δύσκολο να κάνεις διακρίσεις μεταξύ τους, πολύ δύσκολο να τα αποχωριστείς. Από την άλλη είναι εξίσου αλήθεια ότι η προτίμηση που ενδεχομένως ένας τρίτος συγκεντρώνει σε ένα έργο σου, όσο αγαπητό και αν είναι αυτό, σου δημιουργεί το σύνθετο αίσθημα στεναχώριας αλλά και ικανοποίησης και υπερηφάνειας που κάθε γονιός βιώνει, όταν το παιδί του ώριμο πια, φεύγει από την πατρική εστία και ξεκίνα τη δική του αυτόνομη ζωή. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει ένας παλιός μου  πινάκας που παρ’ ότι δεν ανταποκρίνεται πλέον στον τρόπο εικαστικής μου έκφρασης, δεν θα δεχόμουν να τον αποχωριστώ. Είναι μια νεκρή φύση που είχα εκθέσει στο “Salon des Artistes Francais” στο Παρίσι, την ημέρα που γνώρισα τον σύζυγό μου .

————————————————————————————————————————————————-

Αγαπημένο συναπάντημα:

Όλοι μου οι δάσκαλοι έπαιξαν σημαντικό ρολό και επηρέασαν την καλλιτεχνική μου εξέλιξη. Αυτός όμως που σημάδεψε όχι μόνο την πορεία μου στη ζωγραφική, αλλά και τη γενικότερη αντίληψη της ζωής μου, υπήρξε αναμφίβολα ο Γιάννης Τσαρούχης.

Αγαπημένη γωνιά του σπιτιού:

Η αγαπημένη γωνία του σπιτιού μου είναι…. έξω από το σπίτι μου. Πράγματι όσοι δουλεύουν με λάδια, γνωρίζουν ότι η μυρωδιά της τερεβινθίνης είναι τόσο έντονη και διαπεραστική, που δεν θα ήθελα ποτέ να την επιβάλω στα άλλα μέλη της οικογένειάς μου. Έχω όμως το μεγάλο προνόμιο να διαθέτω ένα ατελιέ στον κήπο του σπιτιού μου όπου μπορώ να αποσύρομαι να δουλεύω ανενόχλητα, ακούγοντας συγχρόνως τη μουσική της αρέσκειας μου.

Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό αρχείο της ζωγράφου Βάσως Γκίνη-Ζησιμοπούλου

Τέχνη